Vergi Dilimi Nedir? (2023 Vergi Dilimleri)

Ülkemizdeki ilgili yasal mevzuatlar gereği, gelir elde eden her birey bu kazançlarına istinaden gelir vergisi ödemek zorundadır. Gelir vergisi, bireysel kazançlar üzerinden farklı yöntemler ve oranlarda hesaplanır. Ülkemizde uygulanan ve küresel vergi politikaları gereği genellikle gelir arttıkça ödenen gelir vergisi oranları da yükselir. Türkiye’de bireylerin elde ettiği gelirler üzerinden tahsil edilen vergi tutarlarının belirlenmesinde vergi dilimi tarifesi yöntemi uygulanır. Yazının devamında vergi dilimi tanımı dışında 2023 vergi dilimleri ve “Vergi nasıl hesaplanır?” konuları hakkında da kapsamlı bilgiye ulaşabilirsiniz.

Vergi Dilimi Nedir?

Vergi dilimi, çalışanların belirli bir hesap döneminde elde ettikleri gelirler oranında devlete ödemek zorunda oldukları vergi oranını belirleyen tarifedir. Vergi dilimi uygulaması, vatandaşlardan orantılı bir şekilde gelir vergilerinin toplanması amacıyla oluşturulmuştur. Gelir vergisi dilimleri, çalışanların elde ettikleri kazançların tutarına göre farklılık gösterir. Vergilerin orantılı ödenmesinin sağlanması açısından gelir yükseldikçe hesaplamalarda kullanılan gelir vergisi oranına işaret eden vergi dilimi de artar.

Vergi dilimi hesaplamalarında dikkat edilmesi gereken en önemli husus gelire göre değişen vergi oranlarının kademeli olarak her limit için uygulandığıdır. Yani, o dönemki gelirinizin tekabül ettiği gelir vergisi oranı toplam gelirinize uygulanmaz. Vergi dilimlerindeki gelir limitleri her kademe için toplam gelirinizle kademeli olarak hesaplanır. Kademeli gelir vergisi hesaplama sürecini ülkemizde uygulanan güncel gelir vergisi oranları üzerinden bir örnekle açıklayalım.

Örneğin geliriniz yıllık 200 bin TL olsun. Ülkemizdeki 2023 vergi dilimleri uygulaması gereği bu gelirinizin 70 bin TL’ye kadar olan kısmı için yüzde 15; 70 bin TL ila 150 bin TL arasındaki kısmı için yüzde 20; 150 bin TL ila 550 bin TL arasındaki kısmı için ise yüzde 27 olarak uygulanır. Bu senaryoda geliriniz olan 200 bin TL, 150 bin TL ila 550 bin TL arasında olduğu için 200 bin TL’ye yüzde 27 gelir vergisi hesabı yanlıştır. Onun yerine her vergi dilimi için kademeli hesaplama yapılır.

• Gelirinizin 70 bin TL’lik kısmı için yüzde 15 üzerinden 10 bin 500 TL;
• 70 bin TL ila 150 bin TL arasındaki 80 bin TL’lik kısmı için yüzde 20 üzerinden 16 bin TL;
• 150 bin TL’nin üzerindeki 50 bin TL’lik geliriniz için de yüzde 27 üzerinden 13 bin 500 TL.

Bu hesaplamalardan hareketle 200 bin TL için ödemeniz gereken gelir vergisi tutarı 40 bin TL (10 bin 500 TL + 16 bin TL + 13 bin 500 TL) olur. Örneğimizde çıkan sonuçtan da anlaşılacağı üzere vergi dilimleri üzerinden gelir vergisi hesabında en çok yapılan hata 200 bin TL’nin tekabül ettiği oran olan yüzde 27 üzerinden hesaplama yapılsaydı ödemeniz gereken gelir vergisi 54 bin TL olurdu. Ancak kademeli olarak doğru bir şekilde yapılan hesaplama neticesinde 200 bin TL için 40 bin TL gelir vergisinin vergi matrahına oranı yüzde 20’dir.

Yukarıdaki örneğimizde bir kısmını paylaştığımız vergi dilimleri 5 farklı oran üzerinden hesaplanır. 2023 vergi dilimleri yüzde 15, yüzde 20, yüzde 27, yüzde 35 ve yüzde 40’tır. Ülkemizde uygulanan Gelir Vergisi Kanunu mevzuatı gereği bu oranlar 1950 yılından bu yana dönem dönem oranlarda değişikliğe gidilse de kademeli olarak uygulanmaktadır. Vergi dilimlerinde uygulanacak olan oranlar sabit kalırken vergi dilimine denk gelen gelir tutarları her yıl için bir önceki yılın Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) üzerinden belirlenen yeniden değerleme oranında artırılır. 2023 vergi dilimleri ve her oranlara karşılık gelen gelir vergisi matrahları şöyledir:

• 70 bin TL'ye kadar yüzde 15;
• 150 bin TL'nin 70.000 TL'lik kısmı için 10 bin 500 TL, üzerindeki tutarlar için yüzde 20;
• 550 bin TL'nin 150 bin TL’lik kısmı için 26 bin 500 TL, üzerindeki tutarlar için yüzde 27;
• 1 milyon 900 bin TL'nin 550 bin TL’lik kısmı için 134 bin 500 TL, üzerindeki tutarlar için yüzde 35;
• 1 milyon 900 bin TL’nin üzerindeki tutarlarda 1 milyon 900 bin TL’lik kısım için 607 bin TL, üzerindeki tutarlar için yüzde 40.

Bu hesaplamalarda söz konusu olan gelir vergisi matrahı ise brüt gelirden SGK işçi payı ve işsizlik sigortası işçi payı düşürüldükten sonra ortaya çıkar. Güncel mevzuata göre SGK işçi payı brüt gelir üzerinden yüzde 14; işsizlik sigortası işçi payı ise yüzde 1 olarak uygulanmaktadır. Örneğin 20 bin TL brüt maaş olan bir çalışanın gelir vergisi matrahı hesaplanırken yüzde 14’lük SGK işçi payı olan 2 bin 800 TL ve işsizlik sigortası işçi payı olan 200 TL brüt maaştan düşülür. Böylece brüt maaşı 20 bin TL olan bir çalışanın gelir vergisi matrahı 17 bin TL (20 bin TL - 2 bin 800 TL - 200 TL) olmalıdır.

Ülkemizde ilgili vergi mevzuatları gereği kanunlarca belirlenen vergiler Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden toplanır. Finansal ve ticari faaliyetler başta olmak üzere birçok farklı hususta vergi doğuran işlemlerden bahsetmek mümkündür. Ancak Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen genel itibarıyla 7 adet temel vergi türü bulunur. Bu vergi türlerini şöyle sıralayabiliriz:

• Gelir Vergisi
• Kurumlar vergisi
• Katma değer vergisi (KDV)
• Özel tüketim vergisi (ÖTV)
• Emlak vergisi
• Motorlu taşıtlar vergisi (MTV)
• Damga vergisi

Ülkemizdeki güncel vergi mevzuatları gereği gelir vergisi ödemeleri iki taksit şeklinde yapılır. Vergi ödeme dönemleri ise gelir vergisinin tespitinde kullanılan usule göre belirlenir. Basit usulde tespit edilen ticari kazançlar üzerinden alınan gelir vergilerinde ilk taksit her yılın mart ayı sonuna kadar; ikinci taksit ise temmuz ayının son gününe kadardır. Gelir vergisine konu olan ticari gelirlerin tespiti basit usulde yapılamıyorsa ilk taksit şubat ayının sonuna kadardır. Bu usulde ikinci taksit ise haziran ayı sonuna kadardır.

Burada söz konusu olan basit usul, bir hesap dönemi boyunca ulaşılan gelir ve gider tutarlarının satışı yapılan malların alım ve satım bedelleri arasındaki farka göre vergilendirme yapılmasıdır.

Gelir vergisi ödemeleri, mükelleflerin ikamet ettikleri ya da iş yerlerinin bulundukları adreslerin bağlı oldukları vergi daireleridir. Vergi dairelerindeki veznelerinin yanı sıra bankalar ve Gelir İdaresi Başkanlığı'na bağlı internet vergi dairesi uygulaması üzerinden de gelir vergisi ödemeleri yapılabilir.

Siz de işletmelerinizin mali ve finansal süreçlerini QNB eFinans ile dijitale taşıyabilirsiniz. QNB eFinans çözümleri ile hemen tanışabilirsiniz. E-Fatura başta olmak üzere e-İmza, e-Defter, e-Arşiv, e-İrsaliye ve daha fazlası ile işletmenizde 360 derece dijital dönüşümü başlatabilir ve QNB eFinans’lı olmanın avantajlarını yaşayabilirsiniz.

Finansal okuryazarlığınızı artırmak, ticari ve mali süreçlere dair daha fazla bilgi sahibi olmak için "E-ticaret nedir?" ve "Tevkifatlı fatura nedir?" içeriklerimizi ve daha fazlasını okuyabilirsiniz.